Temperatura i wilgotność w hodowli jaszczurek
W tym artykule zajmiemy się sposobami ogrzewania naszych terrariów. Możemy wyróżnić dwa główne sposoby: ogrzewanie z użyciem światła oraz ogrzewanie bez udziału światła. Pamiętać jednak należy o tym, żeby zapewnić jaszczurkom cykl dnia i nocy (najczęściej 12 godzin + 12 godzin). Urządzenia dające ciepło, a nie dające światła powinny być w ciągu DNIA jedynie "wspomagaczami" dla żarówek grzewczych (źródło ciepła pada z góry tak jak w naturze). Takie połączenie stosujemy w dużych terrariach, bądź u jaszczurek wybitnie ciepłolubnych. W nocy mogą ogrzewać terrarium kable grzewcze, maty, promienniki ceramiczne(choć te także możemy stosować w ciągu dnia jako główne źródło ciepła w połączeniu ze słabą żarówką dającą jedynie światło niezbędne do zachowania cyklu dziennego) bez połączenia z żarówkami nocnymi. W nocy źródłem ciepła w naturze są np. ogrzane za dnia kamienie, skały, drzewa, piasek, a nie bezpośrednie ciepło słoneczne padające z góry. Należy jednak zapoznać się z wymaganiami konkretnych gatunków, gdyż ogrzewanie noce może okazać się zbędę, dlatego że temperatura nocna powinna być niższa niż temperatura za dnia (jaszczurki są zmiennocieplne, więc muszą mieć czas na odpoczynek). Tak wiec jeśli temperatura nie jest za niska to ogrzewanie nocne jest zbędne, a nawet niebezpieczne.
Ogrzewanie terrarium z użyciem światła
Najbardziej znanym sposobem ogrzewania terrariów w dzień są żarówki reflektorowe (tzw. lustrzanki). Dzięki niedużemu spektrum światła skupiają one swoją całą moc na niewielkim obszarze dając dużą ilość ciepła bez zbędnych strat energii. Występują one w standardowych wielkościach gwintu: E 14 i E 27, dlatego nie ma najmniejszego problemu z instalacją takiej żarówki. Możemy ją zamontować w lampce kinkietowej, jak i oprawce sufitowej. Oto przykład żarówki reflektorowej oraz przykład oprawki sufitowej na taką żarówkę: (zdjęcie 1 i 2) Możliwe jest także zamontowanie nocnej żarówki reflektorowej, której barwa emitowanych promieni przypomina światło emitowane przez księżyc. (zdjęcie night glo).
Na rynku dostępne są także żarówki grzejące podczerwienią. Zdaniem producenta, taka żarówka emituje grzejące fale podczerwieni i jest typową lampą grzejącą. Ma specjalnie wbudowany reflektor, aby możliwe było skierowanie ciepła w dowolnym kierunku w terrarium. Czerwone szkło przekazuje fale podczerwieni, które wytwarzane są przez specjalne żarnik żarówki. Czerwonawe światło nie zakłóci, ani nocą ani w ciągu dnia, naturalnej aktywności gadów, dzięki czemu stanowi doskonałe źródło ciepła na 24 godziny. (zdjęcie Heat Glo) Oprócz zwykłych żarówek reflektorowych występują także żarówki emitujące specjalistyczne promieniowanie takie jak UVA, które ma stymulujący wpływ na gady. (zdjęcie żarówki day glo). Nie ma sensu jednak montować takiej żarówki, kiedy w terrarium mamy źródło promieniowania UVB, ponieważ takie promienniki emitują także UVA i kupowanie dodatkowo Day Glo to wyrzucanie pieniędzy w błoto. Koszt zwykłej lustrzanki to ok. 3 PLN, a koszt żarówki emitującej promieniowanie UVA (Day Glo czy Night Glo) od 20 PLN.
Wiele osób zadaje pytania o żarówkach halogenowych. Ja jednak odradzam ten sposób ogrzewania terrariów, ponieważ halogeny, chociaż bardzo szybko się nagrzewają to mają małą powierzchnię emitującą ciepło i potrzeba halogenów o potężnej mocy by nagrzać terrarium (zwiększy to bardzo pobór prądu), a światło emitowane przez taką żarówkę jest bardzo jaskrawe, co w efekcie pracy kilku takich żarówek da efekt stale świecącej lampy błyskowej. Poza tym w większości przypadków do pracy halogenów potrzebny jest transformator, co zwiększy koszta. Same oprawki na halogeny to także kosztowna sprawa.
Ogrzewanie terrarium bez udziału światła
Pierwszym, i chyba najbardziej znanym sposobem ogrzania terrarium jest kabel grzewczy. Najczęściej montuje się go pod podłożem lub na ściankach (u jaszczurek nadrzewnych). Kabel musi być odpowiednio zabezpieczony, by zwierzęta żyjące w terrarium nie miały możliwości bezpośredniego kontaktu z nim. Wiele z jaszczurek czując ciepło emitowane z podłoża, może próbować się do niego dostać, co może doprowadzić do poparzeń gada, albo nawet śmierci przy ewentualnej próbie przegryzienia przewodu. Montując kabel grzewczy powinniśmy zaopatrzyć się dodatkowo w termoregulator. Oto kilka w 99% bezpiecznych i skutecznych metod instalacji kabla grzewczego w terrarium. 1. Na dno terrarium przyklejamy koc termiczny( np. styropian obklejony folia aluminiową) by uniknąć zbędnych strat ciepła. Na koc w odpowiedni sposób (przedstawiony na załączonej do przewodu instrukcji) układamy kabel grzewczy. Rozłożony już przewód przykrywamy najlepiej ceramiką albo plexi lub też szybą o odpowiedniej grubości. Na kabel można wysypać piasek w celu równomiernego rozprowadzania ciepła. Piasek też szybko się nagrzewa i długo po wyłączeniu przewodu trzyma ciepło. Błędy popełnianie przy takim montażu kabla grzewczego: stykanie się ze sobą przewodu grzewczego; za cienka szybka, która przy dużej mocy kabla może pęknąć i pokaleczyć lub zabić jaszczurkę; zbyt gruba szyba, która nie będzie przepuszczała ciepła; podłoże wysypane bezpośrednio na przyklejony do dna kabel; zbyt gruba warstwa podłoża na szybie/plexi/ceramice, która będzie zatrzymywała ciepło; kabel rozłożony bezpośrednio na osb może wykrzywić płytę; kabel rozłożony bezpośrednio na szkło może spowodować pękniecie szklanego dna terrarium. Odradzam także wkładania przewodu w wydrążone rowki w płycie styropianu, ponieważ styropian przy wysokich temperaturach wydziela silnie toksyczne substancje. 2. Kabel grzewczy rozkładamy na jednej ze ścianek (dobrze jest przed tym przykleić koc termiczny) i zalewamy zaprawą klejową, tworząc w ten sposób ścianę grzewczą. Kabel załączamy dopiero po całkowitym wyschnięciu zaprawy. Błędy popełnianie przy takim montażu kabla grzewczego: montaż kabla pod korkiem, który jest dobrym izolatorem; stykanie się ze sobą przewodu grzewczego; zbyt mała moc kabla. Zamiast kabla grzewczego możemy wykorzystać dobrą grzałkę z termostatem. Grzałkę możemy tez wykorzystać w inny sposób: Grzałkę z termostatem wsadzić do plastikowej butelki, zalać wodą, zakręcić i uszczelnić sylikonem. Polecam zrobić testy temperatury przed zamieszkaniem w terrarium.
Kolejnym sposobem jest mata grzewcza. Stosuje się ją tylko w małych terrariach szklanych, gdzie użycie kabla grzewczego, z powodu jego długości jest niemożliwe-maty dostępne są w niewielkich rozmiarach, co jest ich plusem. Mata grzewcza jest mniej wydajna od kabla i znacznie droższa. Sposób montażu: Pod terrarium układamy ekran odbijający ciepło ( w wielkości maty grzewczej). Na ekran układamy matę, a terrarium stawiamy na nóżkach, by umożliwić rotację powietrza. Błędy popełnianie przy takim montażu maty grzewczej: ułożenie terrarium bezpośrednio na macie grzewczej, co może spowodować jej stopienie, bądź pękniecie szklanego dna terrarium; zbyt duża przerwa między mata, a terrarium, która uniemożliwi jakiekolwiek jego nagrzanie.
Kolejnym sposobem ogrzania naszego zbiornika jest zamontowanie ceramicznego emitera ciepła. Wydaje się on być najlepszym rozwiązaniem. Nagrzewa się bardzo szybko, emituje ciepło podczerwone, które jest zbliżone do ciepła naturalnego, bardzo długa żywotność. Musimy jednak go odpowiednio osłonić, by gady nie miały absolutnie żadnego dojścia do takiego emitera, ponieważ nagrzewa się on kilkakrotnie mocniej niż lustrzanka tej samej mocy. W sklepach dostępne są specjalne osłony wraz z oprawkami na takie emitery. W przypadku użycia zwykłej oprawki i domowej roboty osłony należy pamiętać o tym, żeby były to materiały wytrzymałe na wysokie temperatury!! (ceramiczna oprawka). Obowiązkowa obecność termoregulatora!! Nie należy przesadzać z mocą kupując taki emiter, ponieważ przy ewentualnej awarii termoregulatora 100 watowy emiter jest w stanie ugotować naszego gada. Największym minusem takiego rozwiązania jest cena. Firmowy emiter ciepła (60 watt) i firmowa osłona to koszt ok. 150 pln. (zdjęcie emitera w odpowiedniej oprawie).
Często także pada pytanie o skałki grzewcze. Osobiście odradzam tego typu ogrzewanie. Przy użyciu takiej skałki istnieje duże prawdopodobieństwo poparzenia gada, a sama skałka nie będzie nam w stanie nagrzać terrarium. Istnieją udokumentowane przypadki usmażenia gadów przez takie kamienie grzewcze.
Przedstawiłem Wam kilka sposobów ogrzewania terrariów. Można te sposoby dowolnie mieszać miedzy sobą, np. kabel grzewczy jako główne ogrzewanie w nocy + czerwona żarówka grzejąca podczerwienią jako górne źródło ciepła wszystko zależy od potrzeb Naszych pupilków, które znajdziemy w opisie gatunku. Sposoby te będą bezpieczne dla gadów, jeśli poprawnie je zastosujemy. Należy pamiętać, że bezpieczeństwo gadów jest najważniejsze i należy odpowiednio zabezpieczyć źródła ciepła, by te nie były zagrożeniem dla zdrowia i życia naszych jaszczurek.
Wilgotność
Prawidłowa wilgotność w terrarium dla niektórych gatunków jest równie ważna, co odpowiednia temperatura. Z racji, że poszczególne gatunki pochodzą z różnych szerokości geograficznych, charakteryzują się odmiennymi wymaganiami jeśli chodzi o wilgotność powietrza. Gatunki pochodzące z obszarów lasów tropikalnych będą potrzebowały wilgotności rzędu 70-80%, natomiast gatunki pustynne dobrze będą się czuły w terrarium, gdzie wilgotność wynosi 30-40%. W przypadku tych drugich dbanie o prawidłową wilgotność powietrza nie będzie potrzebne, ponieważ świecące żarówki dostatecznie je wysuszą. Problem pojawia się u gatunków pochodzących z wilgotnych obszarów. Podstawowym sposobem podnoszenia wilgotności jest zraszanie terrarium wodą. Jest to prosty i stosowany przez niemalże każdego terrarystę sposób (także ze względu na to, że jaszczurki spijają powstałe krople). Parująca woda momentalnie podnosi wilgotność, jednak przez sprawnie działającą wentylację po niedługim czasie znów spada. Stąd u jaszczurek wymagających wysokiej wilgotności należy to robić kilka razy w ciągu dnia, u innych natomiast wystarczy dwa luba nawet raz na dobę, aby mogły się tylko napoić. Metodą działającą na „dłuższą metę” jest umieszczenie w terrarium naczynia, baseniku bądź wodospadu. Ciągle parująca woda skutecznie będzie podnosić wilgotność. Należy jednak pamiętać o regularnym dolewaniu parującej wody, co przez wysoką temperaturę trzeba robić naprawdę często. Kolejnym niezwykle skutecznym i często bagatelizowanym sposobem na długotrwałe podwyższenie wilgotności jest obsadzenie terrarium żywymi roślinami. Takie rozwiązanie nie dość, że upiększa zbiornik, całkowicie odzwierciedla naturalny biotop tropikalnych gadów, to jeszcze ułatwia nam opiekę nad jaszczurkami. Dobrym sposobem jest także umieszczenie w terrarium zraszacza, który automatycznie, co pewien czas będzie spryskiwał wnętrze. Jest to dobre rozwiązanie dla tych, którzy nie mają wystarczającej ilości czasu na regularne zraszanie terrarium.
Opracowanie Theo
